ទំនាក់ទំនងរវាងអក្សរសិល្បិ៍ខាងពុទ្ធសាសនាថៃ, ឡាវ និងខ្មែរ តាមរយៈរឿងវេស្សន្តរជាតក

The Relation between Thai, Lao, and Khmer Buddhism Literature in Mahavessantra Jataka

ស្រាវជ្រាវដោយ លោក បញ្ញ័ត្តិ សាលី,​

សាស្រ្តាចារ្យសាខាភាសាថៃនិងភាសាបូព៌ាប្រទេស មហាវិទ្យាល័យ​មនុស្សសាស្រ្តនិងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម, សាកលវិទ្យាល័យមហាសារខាម

មូលន័យសង្ខេប
អក្សរសិល្បិ៍ រឿងវេស្សន្តរជាតកទាំងច្បាប់ជាភាសាថៃ, ឡាវ និងខ្មែរសុទ្ធសឹងជាស្នាដៃអក្សរសិល្បិ៍​ដែលអ្នដប្រាជ្ញបណ្ឌិតប្រែនិងរៀបរៀងចេញពីជាតកក្នុងមហានិបាត ព្រះសុតន្តបិដក។ តាមរយៈខឹ្លមសាររឿង បង្ហាញអំពីជំនឿទៅលើការឥឲ្យទាននិងការកើតនៅជាតិខាងមុខ។ ចំពោះជាតិ​ក្រោយនេះ គេជឿថាគេនឹងបានកើតទាន់ព្រះសិរអារ្យមេត្រី កាលបើគេបានស្តាប់ទេសនាចប់គ្រប់​ទាំង១៣​ កណ្ឌក្នុងវេលាតែមួយថ្ងៃ។ ទាំងច្បាប់ជាភាសាខ្មែរ​ថៃ​ឡាវត្រូវបានតាក់តែងឡើងជា​សាច់រឿងមួយបែបដូចគ្នា ពោលគឺចេញពីភាសាបាលីដូចគ្នា ដោយគ្រាន់តែបន្ថែមបន្ថយពាក្យ​ពេចន៍រំលេចសេចកី្តទៅតាមវិធីសាស្រ្តដោយឡែកនៃភាសានីមួយ​ៗ។ ​ពិនិត្យទៅលើការរចនាបទនៃតំណែងនិពន្ធ គេច្រើនតែងជាពាក្យកម្រងកែវ។ បើពិនិត្យទៅលើ​ទំនាក់ទំនងផ្សេង ៗ ខាងអក្សរសិល្បិ៍ របស់ស្នាដៃជាភាសាថៃ, ឡាវ និងខ្មែរ ឃើញថា មានលក្ខណៈ​ដូចគ្នាមួយ ដែលថៃហៅថា រ៉ាយ ឡាវថា ហាយ និងខ្មែរថា រាយ។
ទោះស្នាដៃត្រូវប្រែទៅជាភាសាថៃ, ឡាវ និងខ្មែរហើយក្តី ក៏រចនាសម្ពន្ធខាងអក្សរសិល្បិ៍ដើមដែលមាន​លក្ខណៈជាបាលី ដូចជាគ្រោងរឿង ដំណើររឿង ជាដើម នៅរក្សា ប៉ុន្តែមានភាពប្រែប្រូល​បន្តិចក្នុង​ការហៅឈ្មោះតួអង្គនីមួយ ៗ ដែលនេះជាលក្ខណៈពិសេសដោយឡែករបស់ភាសានីមួយ ៗ។
ទិដ្ឋភាពខាងវប្បធម៌របស់ខ្មែរ ថៃ​និងឡាវ ដែលបា្រកដឡើងក្នុងរឿងមហាវេស្សន្តរជាតក បានឆ្លុះបញ្ចាំងវិធីជីវិត មានទាំងពីលក្ខណៈរួម និងលក្ខណៈដោយឡែករបស់ជាតិនីមួយ ៗ។ ការនេះបង្ហាញឲ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់អំពីទំនាក់ទំនងខាងវប្បធម៌របស់ក្រុមជនជាតិថៃ ឡាវ​ និងខ្មែរ។ ដោយមានស្នាដែអក្សរសិល្បិ៍ព្រះវេស្សន្តរជាតកជាមូលដ្ឋានរួមមួយ​នាំឲ្យវប្បធម៌នៃជំនឿរបស់ប្រជាជាតិទាំងបីប្រទេសមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ជាអាទិ៍ជំនឿលើខ្មោច ជំនឿលើព្រះពុទ្ធសាសនាជាដើម។
អក្សរសិល្បិ៍រឿងព្រះវេស្សន្តរមានបែបបទសំខាន់យ៉ាងច្រើន ចំពោះរបៀបរបបរស់នៅរបស់ជនជាតិថៃ ឡាវ​ និងខ្មែរ ដោយសារជនជាតិទាំងបីប្រទេសនិយមនាំរឿងនេះមកទេសនាជាប្រចាំនៅស្ទើរគ្រប់បុណ្យទានខាងពុទ្ងសនា និងជាពិសេសក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា ទេសនាមហាជាតិ។

Abstract
The Buddhism literary research on the works of Mahavessantra Jataka of Khmer, Lao, and Thai found that they are originated from the same source, Jataka Mahanibata Prassutantabetok. The purpose of the composing is to preach and teach people on the belief of giving donation, and doing the good for saving merit which believed that they will be born in the time of Sri Arya Mettry in next birth, if they take one day to listen to the preach by monk on all 13 chapters of Mahavessantra Jataka. Although all works are translated from Paly, which is the original source, in Khmer, Thai and Loa and have been additionally modified according to nature of language structure and style, the plot, scene are still be kept as in Pali form. As for the stylistic of writing, the work is written in the poetic form.
On the cultural theme, the study found that Vessantra Jataka has reflected respectively the living standard of Khmer, Thai and Loa society. The same believe on spirit or soul, giving donation for merit, and Buddhism are committed basically on Vessantra Jataka base.
The work of Vessantra Jataka has heavily influenced to the living standard of Khmer, Thai and Loa because of people of Khmer, Thai and Loa have always brought the disciplines of it to use traditionally in preaching which it is called Tesna Maha Jati for every year, especially in their New Year ceremony.

Key Words: Buddhism literature, Thai Lao and Khmer relationship, literature, Mahavessantra Jataka